Opruimen remt verandering
Het idee dat opruimen een oplossing is voor het afvalprobleem, werd tijdens de conferentie krachtig weerlegd. Het opruimen van zwerfafval zorgt er misschien voor dat onze straten tijdelijk schoon zijn, maar het pakt de kern van het probleem niet aan. Sterker nog, opruimen houdt de échte verandering tegen. Het wekt de illusie dat we de schade kunnen herstellen, terwijl het probleem aan de bron niet wordt aangepakt.
Het is een schijnoplossing: zolang bedrijven hun verantwoordelijkheid niet nemen en doorgaan met het produceren van verpakkingen die op straat belanden, blijft de cyclus doorgaan. Verpakking mag simpelweg niet als afval eindigen.
Het zwerfafvalrisico: de kosten voor bedrijven
Een belangrijk agendapunt tijdens de Plastic Avengers Conference was de oproep om bedrijven niet alleen te laten betalen voor recycling, maar ook voor het risico dat hun producten als zwerfafval eindigen. Vijf vertegenwoordigers van het VuilnisOproep, onder wie de dagvoorzitter, de voorzitter en secretaris van het VO, waren aanwezig om deze boodschap krachtig te onderstrepen. Zij pleiten voor een systeem waarin bedrijven financieel aansprakelijk worden gesteld voor de impact van hun verpakkingen op het milieu, zowel in de stad als in de natuur.
Op dit moment is het de natuur die betaalt voor ons overmatig gebruik van plastic. Maar de boodschap vanuit Leiden was duidelijk: dit moet stoppen. De vervuiler betaalt, en dat moet gelden voor de hele levenscyclus van een product, inclusief de risico’s van zwerfafval.
Armoede en rijkdom in één beeld
Een beeld dat veel aanwezigen bijbleef, was dat van de opengebroken afvalbakken in steden. Deze zijn zowel een teken van armoede als van rijkdom. Aan de ene kant symboliseren ze de sociale ongelijkheid in onze maatschappij, waarbij mensen door armoede genoodzaakt zijn om te scharrelen in het afval. Aan de andere kant laten ze de rijkdom zien van een maatschappij die zoveel afval produceert dat het letterlijk over de randen van onze afvalbakken heen stroomt.
De vraag die naar voren kwam, is hoe we dit systeem kunnen veranderen. Niet door meer afvalbakken te plaatsen of nog vaker op te ruimen, maar door de afvalproductie aan de bron terug te dringen.
Van opruimen naar bronaanpak
Het evenement vond plaats op de World Clean-up Day, waar wereldwijd 15 miljoen mensen de straat op gingen om afval op te ruimen. Hoewel dit een bewonderenswaardig initiatief is dat het probleem onder de aandacht brengt, maakt het tegelijkertijd pijnlijk duidelijk dat de situatie ver voorbij een simpele schoonmaakactie is. Het opruimen van straten moet een noodmaatregel zijn, geen vast onderdeel van onze samenleving.
De Plastic Avengers Conference maakte een krachtig statement: het is tijd om de focus te verleggen van opruimen naar bronaanpak. Alleen door de oorzaak van zwerfafval aan te pakken – namelijk de productie en het gebruik van wegwerpverpakkingen – kunnen we echt verandering bewerkstelligen.
We staan op een kantelpunt. De vraag is niet meer of we iets moeten doen aan het afvalprobleem, maar hoe snel we kunnen handelen voordat de schade onomkeerbaar is. Het is tijd dat bedrijven de kosten dragen voor het risico van zwerfafval, in plaats van dat de natuur de prijs blijft betalen.
Samen kunnen we ervoor zorgen dat er ooit een dag komt waarop opruimen niet meer nodig is en het VuilnisOproer Nieuw-West kan worden opgeheven..jpg)
