In Amsterdam worden afvalbakken steeds vaker opengebroken. Het doel? Blikjes en flesjes met statiegeld eruit vissen. Wat overblijft is een bak die niet meer sluit, een uitpuilende zak afval en een rommeltje eromheen.
De boosdoener is in veel gevallen een specifieke afvalbak: de zogenoemde Puccini-bak. Deze stijlvolle, maar onpraktische prullenbak is ontworpen voor een schoon straatbeeld, maar werkt in de praktijk juist averechts.

Wat gaat er mis?

Volgens het VuilnisOproer Nieuw-West is het systeem van de Puccini-bak fundamenteel ongeschikt. Fred Steenbergen, Lid van het VuilnisOproer NW, legt uit: “Deze bakken zijn gemaakt met het idee dat hij alleen geopend wordt bij het vervangen van de volle vuilniszak. Als je hem opent, zakt het afval automatisch naar de onderkant van de vuilniszak. Dat is prima als je hem vervangt. Als je hem echter niet vervangt, maar de klep weer dicht probeert te doen, dan lukt dat niet meer, omdat het vele afval aan de onderkant dat dan belemmert. Het gevolg is dat de klep dus open blijft staan en de vuilniszak half uit de bak hangt. Het vervolg laat zich raden".

Verschillende perspectieven, één probleem

Binnen onze WhatsApp Community wordt verschillend gedacht over de aanwezigheid van statiegeldjagers. Sommigen ergeren zich aan hun aanwezigheid en het ‘openbreken’ van de bakken. “Ik heb totaal geen begrip voor het verdienen van een zakcentje. Of je ruimt alles op of blijf er vanaf,” aldus een bewoner. Maar Fred nuanceert: “Voor sommigen is het geen zakcentje, maar het verschil tussen eten of geen eten. Die mensen hebben het statiegeld nodig.”

Jan, de voorzitter van het VuilnisOproer NW, benoemt de maatschappelijke realiteit: “Dit is de maatschappij waarin we leven: rijk en arm. De een gooit achteloos 15 cent weg, de ander heeft het nodig om te overleven.” De situatie rondom de Puccini-bakken maakt deze ongelijkheid zichtbaar én problematisch.

Geen adoptie, maar vervanging

De gemeente probeert het probleem deels op te lossen via andere afvalzakken, magneetsloten, elastieken en veren, maar dat blijken geen duurzame oplossingen, aldus Fred: “De huidige afvalbakken blijven openstaan en de zakken blijven uitpuilen ” De oproep van bewoners is helder: dit werkt niet. En dat is geen kwestie van onwil, maar van ontwerp.

De oplossing? Beter ontwerp, meer realiteitszin

Wat wél werkt, zijn bakken die niet meer afhankelijk zijn van flexibele zakken. Fred pleit voor harde binnenbakken die het afval opvangen zonder dat het systeem uit balans raakt bij het openen. Ook donatieringen aan de buitenkant om statiegeld objecten in te stoppen - een veelgehoorde suggestie - zijn zinvol, maar onvoldoende. Als zwerfafvalraper zie ik dat ook bij de bakken waar een donatiering is geplaatst (of zelfs een aparte statiegeldbak), er nog steeds blikjes ín de vuilnisbak liggen. Dus ongeacht hoeveel mensen gebruik maken van de statiegeldring, een statiegeldjager zal altijd nog kijken of er ook nog wat in de Puccinibak ligt."

Conclusie: Vervang de Puccini-bak

De Puccini-bak faalt in Amsterdam. Het is tijd om te stoppen met lapmiddelen en te kiezen voor een ontwerp dat wél bestand is tegen de realiteit van statiegeldjacht, armoede en zwerfafval. Fred en Jan weten hoe het anders kan. Het is niet goedkoop, maar de schade die nu ontstaat is dat ook niet. Vervang het binnenwerk van de Puccini-bak. Dat is de enige realistische stap vooruit.

Wil je als buurtbewoner meedenken over betere oplossingen voor zwerfafval en openbare ruimte in Nieuw-West? Sluit je aan bij VuilnisOproer. Samen zorgen we voor een leefomgeving die werkt – voor iedereen.